بسم الله الرحمن الرحیم
داکتر قربان خان آتش
چند اشعار از سروده های داکتر صاحب قربان خان «آتش»
11 اکتوبر 2011
ییلهڦ پیښ سالین در ولسوالی خږنون لپث ماږځت قحطی ڦود څرهنگ مردمینند ڦود خس پښت پیڎا سٌوت، اما بعضی یینند یی کو مس نه ڦود رقم رقم واښین خورد پهختت خودین تا که دگه زمسینرد مس یی کو واښ نه رید لپث ڎرین ستت ویین ڎوڦدت ڦودینت پیختینت خودین، بعضی یینند نمک مس نڦودت اما ییک دسگه ئین خو زندگی پیښ یاد بعد در باره ییک ویف سالین داکتر قربان خان ییک دم تگاڦ نینج شعر نڦشچ.
یَه روز کو څه وخت خــــهرهم ای گرڐه تو قبول خس دوڎ ک تاره آش بریده تو قـــــــــبول
څه وختک کو ڦید و نهم کلیښڅک نرمه تو قبول دستار خوان درون کلیښڅک نرمه تو قبول
یی وختک څه ڦود هــوســـهم چود ناش خوښپه مهش قیچ گــرڎینچ پږ نیځ سمبه تو قبول
څـــه وختیک کو ڦید خو چب کنهم ترښوفـــڅ پر ستد دلیه ښوفتــیرک خــو ښپه تـو قــبول
یی وختک څــــه ڦود فورتهم خمیر مــا خوښپه مښـباج تیرک یی چبکـث خو ښپه تو قبول
گـاگـا ییک څـه ڦـود هــــــوسهم چود تر کــا چه روغن وم ترتیر کش کـش غداره تو قـبول
گـه گـه ییک مهشهند هــوس خوراک مــعتبری روغــن قتــــــــیرک پَـخته پــیاڦه تو قــبول
از گلفـــــــنجو نت قمـــاچتریت تورد چیز لوڦــم ژندم گـــــــرڎه ای نـان مسکـــه تو قبول
یگـــــان یگــــان دسگه هــــوسی پهخت ښپک نهرمښ هرموغهڦ ای ښپک لقمه توقبول
«آتـــش» خـو سازت فلک څه ڎاد مهشرد
خږنون عزیز تو خاک مرُد سرمه تو قبول
یودند کهمکث در باره داکتر قربان خان ووز فهمم دیته نڦشم، ییک دوند فهمم یو تر ورویه بندی ڦود دگه نفهموم یو څوند سال ترم رید و چیز جهت ترم یو زندونی سوط ووزوم لپٿ ځولیک ڦوڎج، اما یی کَس وی وختند یو تر زندان څه ڦوڎج دڎی دیڦ خو شعرینت سر گذشت فوکٿ نڦشچ در باره هر چیزٿ بعد ته یی لهڦ از ویڦ مو مڎوست څه تایپ ته کنوم خو دڎ ته تمه مس انشاه الله از شعرینت زندگی مښکل داکتر قربانخانند څه فوڎج با خبر ته سیت!!
سیه چاه
از حال من سوخـــــــته هستی آگاه یارب بانداز تو چـــاه کن در چاه
یارب تو حقی و نپوشی حق از ماه از لطفت همه ببینندش روی سیاه
کاغد نیست نه قـــــــلـم نڦشــــــچــــتم خو دل غم
زندون درون چــیز وِنِه بغــــــیر از درڎت الـــــم
گناهــم چیست ای یاران اســـــــیرو بند در زندان
نه دزدی و جهان سوزم نه دنــــــیا دار بی ایمان
نه تیغی هتلری در دست نه جــلا دم نه بی وجدان
نه چنـگیزم نه خونریزم نه وحشی دشمنی انسان
نه قطبی یم نه جنگی یم نه انگریزم از انگلستان
نه غر بی یم نه اعرابی نه نثل و زادۀ شیــــــطان
فقط یک فــــــرد آواره فقــــــــــیری زاده شغنان
بنام قربان لقب «آتش» به قوم تاجک وطن افغان
باغی بهشت مانده به ســخرا قدم زدیم شهرو دیار مانده به صـحرا قدم زدیم
یاران و دوستان همه حوران در بهشت ما مثل لاشخوری به زغن ها قدم زدیم
افسوس وای دریغا دور از کنار طفلان از مونسی عزیز جدا و بکجا قدم زدیم
سِیلَست دم بدم زغم از دیده ام روان طوفان نوح گشته به موج ها قدم زدیم
«آتش» بدرد سوخت کی کشاید درنیاز تا باز رفته در دل ماوا قدم زنــــــــــیم
شعردروصف روس ها
چه دیدم بنگـــــــری با هر دو دیده دهن گل گل ز رنگش بشگفیده
چه زیبا ئیست و نغز از چشم بد دور عجایب صورتی دیدم که دیده
دو چشمی ننگ و سبزوابروان زرد دهانش مثل ببر تا گوش دریده
سرو گــــــــــردن مثالی گاو بزری تنش گنــــــــبد شکم بالا دمـیده
سبحان الله عجـــــــائب پیکری دید لبوگونه اش سری سیـنه رسیده
قد و قامـت جوال چهــــــار بردار چگـــــونه از چه قالب آفریـده
بپرسم او چه خورده یا مکـــــــیده زبیمش رنگ«آتش» ببین پریده
ز ترسش بیم و لرزه بین که گویا کســی را دیو جند وآفت رســیده
رفـــــــــتن من در وطنم آرزوست سیل و چمن در وطنم آرزوست
دست بدست بسیل روان طرف باغ با گل و مل در چـمنم آروزست
خنده کنان با یار چه خوش زیبدی رقص کنان کف زدنم آرزوست
شادی کنان نغمه ها بر پا کنـــــیم ساز و نوا از دهنــم آرزو ست
سازونوا به صوت بلبل خوشست به دور گــــل پر زدنم آرزوست
«آتش» پرریخته پر بر کشـــــــید مژده خوش زان دهنم آرزوست
شعردروصف روس ها
ترا او لاد انـســان میتوان گفت نخیر، از نثل شیــطان میـــتوان گفت
توئی اغیـار توئی مکــــار دنیا ترا دشـــــــمن انسان میــــتوان گفت
به هر جا کـه قــدم رنجه کنی تو همانجا را خو ویران میـــتوان گفت
به قول خلـق دنـیا خرس قطبی ترا غـــــــــول بیــــابان میتوان گفت
نگفتم من توخود گـوئی زنامت مــگـرخواهی که انسان میتوان گفت
نخیر نی، نی بشــهرت وحـشی تــرا ایــن نــام شــایـان میتوان گفت
چه مو جودی عجا ئب آفریــده ز خشمش مشکل آسان میتوان گفت
ببین دنیا همه گشت تیره و تار ز دستـت داد و افغـــان میتوان گفت
ندیدم درجهان یک گوشه خاموش هـمه را خانه ویران میتوان گفت
ز دستت داد و بیداد داد و بیداد صدای صد هــزاران میتوان گفت
بسوزد ریشه ات از آه «آتش» برای خلـــق درمـان میـتوان گفت
ای صدقه به آن دو چشم آهوی سیائت ای بنده به آن جادو افسون و نگائت
شمع است رخت یا که بگفت ماه تمامی خورشید سماعیست مـگرروزصفائت
محراب دو ابروی توشد سجده گه دل در طــاق دو ابروی تو آواز فــــلاحت
خوبان جهان جمله بدوری لب تو مست قندسـت و یا شـهـد، یا گفتار و بلاغت
از لعل شکر پسته تو ریخت به خروار ای صدقه به آن لعل که دادست الهـت
در دایرۀ وحــــــــــدت دل دید قـــدم تو هر نکته بجاست نشد سهوو خطاهت
گنجیست به گنجینه و طعمیست شکربار «آتش» یقین ست صفا طرز نگا هت
هر پنج ز یک دیار و از یک وطنیم دور از وطــن و دیاری در بدریم
محــــــــرومتر از ما نبود کس اینجا محتاج بودیم، درینجا محتاجتریم
کو همدم و کو طبیب و کو همصنفی آواره و سر گشته و آواره تــریم
مارا چه نصیب کرده جز درد و الم هرجا که رویم مدام با چشم تریم
با دیدۀ تر همـــــــیشه دل پر خونم محروم زشادی وطرب خونجگریم
این نامه بر آمد از درون «آتش» هرلحظه درروزگاردوراز نظریم
دور از وطن و دیار تا کی با چـــــشم انتظـــار تا کــی
در حالت فقر بکنج زندان افســـــرده درین دیار تاکی
ظلم تو زحد بما فزون شد این ظـلمت روزگار تاکــــی
این ناله مگردرتواثرنیست ای سنـــگ بتو گفــتارتاکی
ای سنگ دلم به تنگ آمد دلخـسته و دلفــــگار تا کی
هر ناله که کردم نشنیدی این سوزش وسوگوارتاکی
احسان بِخَر کمی شرفکن این حرف به تو نثار تا کی
تاکی زتواین جفا به«آتش» بی شرمی و شرمسارتاکی
با دیده خونبــــــارم از ساز و طربم فارغ هر لحظه دل افگارم از شور و شررم فارغ
از دل بکشــــــیم آه ودر دیده نبود خوابی هر شب تا سحر بیدارازخواب وخوشم فارغ
در سینه دلم تنگست اندوه وغم وآهنگست خامـــوشم وغرقی خویش از خنده لبم فارغ
با دل سخنی دارم درسرفکــــــــرو اندیشه هر طــرف گذری دارم از راحت روحم فارغ
با این درد سوزنده با این تن افســـــــــرده آسوده نیستم لحظـــــهء از راحت جانم فارغ
این درد پر از «آتش» با اشـک و هم آبش فریاد ز دلم دارم لـــــــــــیکن از نظرم فارغ
خواب نبود در دو چشمی غـــــــم پرست از غــــــــــــم و اندوه روزم چون شب ست
مادر دهر با چه طالع در جهانم آفـــــــرید من نمیدانم چه بختی وچه کوکب در سرست
غیرغم درعمرخود هرگز ندیدم روزخوش این چه دردی و مشقت در کمین و دربرست
با دلی مجروع دایم با دو چشم پر ز اشک میچکد از دیده گان هر لحظـه بالشتم ترست
آه در دل سوز در تن اشک از چـــــــــشم ازازل داده به من ارزان چه نوشُِّ مشربست
هرکسی ازبخت خود درعمربهروزست ولی سوختم ازغم چه دودست وچه آتش درتنست
آخر ای مونس جان از غمت دیوانه شدم همچو مجنون به جهان فسون و افسانه شدم
هر که درشهر ودیارست ودرآغوش وطن منی مسکین و یتیم طـــــــــرد ز کاشانه شدم
همه در آغوش پر مهر و طن شاد و خرم من بد بخت به کجا محــبوس و زو لانه شدم
خون و دل می خورم واشکم روان از دیده زار می نالــم و آی بی سر و سا مـــانه شدم
عقل و هوش و خـــــــــردم بردی از دست عاقبت از همه محــــــــــروم و بی گانه شدم
قـلـــب صـد پاره و اندوه زده دایم به فغان آخــــر ای مونسی جان از غمت دیوانه شدم
با دیده کن یک نگاه یک نظر در جلوه گاه
چه منظـــــره در نظر رخنهء تــــیر و سپاه
چه یک جهــــان تازه مــــلخ نو دید بـــــناه
از کشته دید پشته ها خلق وطــــــن را تباه
اطفال و پــیر و جوان اکـــــــثریت بی گــناه
شهر و دهات سربسر نی خانه ونی سرپناه
شکـــــــــل دگر گرفته برنگ سرخ و سیاه
جائیکه پشته گلگون جائیکه سوخته سیاه
آتش چه وصـف والا دارد نگـــــــاه کوتاه
کار کن و بی مزد زیست یا که دوری بردگیست
دور وحشت یا جـــــنون تا بکی در زند گیـست
این چه قانــون در بشر کهتری و مهـــتریست
فـــرق مــــیان این و آن چیست درچی برتریست
این چه دنیــــائی کثــیف نی در وشرمند گیست
با چه وجـــــدانی کثـیف وان یکی درزندگیست
«آتش» تو ندانی مـگر آخرش شر مند گسیت
غمی دنیا سر به سر به هر حالــــت در گذر
بهر حالش زندگیست شیرین ترست از شکر
زهـــر نوشم یا شکر هر لحظه نیست بـیثمر
از دیده ام سیل اشک از لعــــــــل تارم گــهر
شغلم کار و زندگی!! نخفــتم چون گاو و خر
شکرست که نیغافلم نه چون دیگر بی بصر
هر قـــدم در زندگی پر ثمـــــــر و بار ور
نی بار منت بر دوش کار گـــــرم بر ز گــــر
حال که اسیری خسم اینم بود در گـــــــــــذر
«آتش» درون زندان بگذار از خود این اثر
این دل پر ز درد هـــــــا غرق به بحرو مو ج ها
هر طرف به سیروکشتی در این جهان و پهنــــا
باری گـــران بر دو شت در شب و تاری تو تنها
در این جهـــــــــان تیره نسازی گـــــــم رهت را
منزل به منزل کجا بکجا دریاب مقصـــــــــدت را
مقصد همچو روز روشن دودی دلم همچو موجها
رسد به گوشی هــــــــمه هــــــــر دیده ایست بینا
این دل پر از « آ تش » تا چنــــــــــد دارد نوا
غریب فوکښ پږید به دنیا یی یار نه ښینت وه صدا
ٿودت وزودچهی وه چاست فوکٿین کورت اته نا بینا
ممکن نه ڦید ییچند عاطفه یی چٍند احساس در دنیا
یو ته نه وینت اچٿ عدالت ظـــــــــلم اته ستم مم بنا
غریب مدومٿ بی گـــــــناه دهرږڎت غم وینت جفا
کار کښــــــتت دایم وه مزد تحقیرت توحین ویرد ادا
څرهنگ وه بختت نصیب خڎای حکمـــــت یا رضا
یٍد شاید ڦید قانون از حکما ویڦند ظلمت ستم ویڦ بنا
غریب مدومٿ یاڅ درون ٿوڎجت و زوڎج سال ها
کی دمد رنگی شفق شبی سیاه بگذرد روز مراد کی دمد درد و غم پایان رسد
صاف بینم فضایم رنگ دیگر جها نم دنیا به کامی همه وطن به سامان ر سد
شادی آرد ارمغان تازه شود مشا مم بوی خوشو خوشگوار باز بدامان رسد
صلح و صفائی درواز بهر درمان خلق کی برسد وقت آن دردی به درمان رسد
روز و شبم در خیال، اینم بود آرزو آرزوی فرد فرد کی جنگ به پایان رسد
حالت رقص وخندان دست بدست دروطن شاد ببینم هـــــــمه وقت گل افشان رسد
دلی پر از آرزو باکی داری گفت و گو دل کو داری توقع این روز شـایان رسد
آتش فرست سرودت بری دلهای چوسنگ تا که شوند یک نوا دور گلســــتان رسد
آمدن سال نو به هــــــموطنان مبارک روز نوٍ سخی جان جشن دهقان مبارک
میلهء آبای ما روز فــــــــخری نیاکان جشن بخدی باستـــــان آریایان مبارک
اهل فارس و تاجکان ازبکان و هزاره ترک با جمله اقوام و قوم افغان مبارک
نثل پاکی آریا باشنده گــــــــانی اصیل عید نو روز دروطن قوم پاکان مبارک
از مقدمی سال نو بوی حــــیاتی نوین یاد از تاریخی کهن دور شایان مبارک
چه فرصتُ وقت آن خلق رسد بمقصود رهء بختی نجیــــبان در آستان مبارک
ما همه زندانـیان دور از دیار و میهن پیامی سال نو را از دل و جان مبارک
آتش بخلق غریب به اهل شغنان زمین نیز بفـرست پـیامی نوروز تان مبارک
بـــیاریت ڎاد خـــو دوده کِلا غـوزغــوز نُر ڦیـگـه
آشت گــرڎهرد ڎیت دعا پښت تی انجـیت خو روزه
یک ماگه خیت خو پښت بعد از وی واښت وهښه
هر جایند خــیرت پِتاڦ یمند پٍِتیت خو مُــــــــرڎه
یید یده ڦود تـمـه سال نو دهرڎت دُرڎت قُلغـــــونه
آتش یی چیز مه رنهس خو گهپـــت چود خلاصه
ښغـــنون جان آبت هوا پاکـــــــت صفـــایت تازه
تو بهــــارِ آرزو ها فصل گل و شکوفه ها
نسیم خوش طراوتی قدم زدی صـــفا صــفا
چیز گویم ز مقدمت خوش آمـــــدی بیا بیا
از قـــــدمت امید ما شاد کـــنی دل های ما
باز رویم سوی دیار ای وقت کشت وکارما
هوای تازه در وطن تازه کنــــد مشـــام مـا
باز رســید وقت آن تا که شود وصـــال ما
آتش سرود درین بهار بهـــر بهـــار ترانه ها
از چه بود ســرشت ما چه حال سر نوشت ما
ساخت فلک چگونه ام چه تاروپود سرشت ما
درد و غمیست مایه ام چه بختی در نوشـت ما
کِی بود مهندسی فلک گذاشت بنیاد وخشت ما
جمــله غریت در جهان به بـخت ما نوشتی مــا
کاش نبود چنین صانع نپاشـــید تخم کشت مــا
آتش شاید بدین صفت خدای خشم و زشت مـا
نی ترا درک و ادراک نثل کثـــیف و نا پاک
هــــمه گفتارت دروغ تخم هرزه و خا شاک
خـــلـــق جهان داندت روی ســـیایت بخاک
بنـــــیادت در جامعــه مانند زهــر و تر یاک
نوشند زهــری خلاص بنای شوم و درد ناک
جهلست وفقرووحشت دوری جنون وغمــناک
نه تنها آتش در فغــان همه دلهــا چاک چاک
برو ای دل بــرو بپر کجا پرم بی بال و بی پر
منم اسیر درین قفس غم و اندوه ام سر بـسر
توئی دو دیده روشن به حال من فکر و نظــر
من هم دودیده حیران غریق مـوج به اشک تر
تو مــــرغکی آزادهء بخـــوان چو بلبلی سحر
ببین درین جهان تنگ شبی سیا کجـاست سحر
زندان جای ظلمت ست هم جای وحشت و حـذر
برو مگر عاشق نه ئی عاشق نه ترسد از خطر
غم میگذرد شادی رسد آتش هر شب پیش سحر
صحبت امـــــروزیم هـر که بدا نه وروس در وصف شان و شرف بخوان چه رنگه وروس
نیست چواومنسک وهست بسا دون صفت کیست ندارد عاطفهء جهان هــــمیگه وروس
گوشه ندید درجهان همچو کلاغ و لاشخور در پی مردار و لاش خور بال نکشیده وروس
نثل کثیف و خبیث کلتـــــوریست و ضعیف کیست چنین جامـــــــعه همه مـــیدانه وروس
نیست سهو و اشتباه هر چه نگاشتم یقین دزد و راهــــزن در جهان قوم یگــانه وروس
بگذار و خودش قضاوت گوید یقیناً که چیست روسیای این جـــــهان میگــه وروسم وروس
محض حقیقت شنفت و بشنو کـــــلام آتش شرح و بیان مختصـــــر اگــــر بــدانه وروس
دهرڎت غصه مهش چه خید خیداو مس خیرت چه زید
از که کنهم مهش گلــــــــــه روسند نه وینت خو دیده
فوکښ دهـــرڎ لـو یی تر یی توڎت پښت مهش زندگی
مهش پڅین روز کو چیز ڦید یی چِب آش ښوڅ کهندی
بیغم چیز فهمت از مهش حال مهش مــــردمند یی مثال
نه وینته غریب در جهـــــون به مثل خــــــلق خوږنون
از دنیا دوندِک کِه ښـــــــــرم مهشت پتیوج هر زندون
کُودند بر تو لـــپ شـــــــرف بیجــا نه کښت یو غفغف
نغوږ مو گـــهـپ چیزت ښود واه واه! چه نامت شرف
آتش مه وِن بی شــــــــــعله مهش آه پڎینت تو نا گـــه
خــــــــانه ظـــــــــــلم همیش آخـرهـــــــم وینچ ویرونه
شچت خو ریڎج تـو تنهــــــا ڎیدت غـــــلغــــــــله بر پا
از مهـش چیـز تیزد تمـــاشا پاک ته ســـــهوی از دنیا
آد منـــــــد لپ حو صـــله هـــر چـــــــیزند یر اند ازه
هر دهـــــڎوم وینت بدنیا مــد ومــم ڦـــو ڎج در بلاه
څر هنــگن بختت تقــــدیر دنــــــیا غــمنـدوم سُت پیر
گهگه سهم ازخو جون سیر لوڦوم ســـهــوم از دنیا تیر
از پِرا یَدِین مُــو طــفلــــین چِسُوم هـــر پــینځ کودکین
دادت نهنــــــند ویڦ مـراد ویڦ خوشی چیزویڦ اولاد
اولادند مس نــــهــــنت داد از ویڦ دیدار مـُــــدوم شاد
یِد دهرڎ کم ڦُد دِیَهم مس وینت از دی بتهر دهـــرڎم نوینت
چیز تقدیر از ویڦ جــــــــدا مــــو گنــــــاه چیز ای مولا
مـــــوند گنــــاه ڦید بدرگـــاه ویڦ طفلینند چیز ویڦ گناه
از دی قــانونـم وُز بــــــیزار از دلــت جان موند مو اقرار
ښودهــــم تو یـــند لپ صفت «آتش» براستٿ غــفـــــلت
در پرتو روی تو پروانه صفت گردم میچرخم و میرقصم گر خاک شوم گردم
تو مونس دیرینه و من عاشق دیوانه در گرد رخی خوبت دیوانه صفت گــردم
تو شمع شبستانم ای نور دو چشمانم سوزی عشقت در جانم درگردسرت گردم
با بال پری سوخته با این دل افروخته در آتش ســــوزنده مـستا نه صفت کردم
تا کی بود ظـــــلمت بما ای نا روا مکن جفا ای بیوفا ای بیوفا
چــه سوز بود و ساز بودواشکها چه آتشی بجانم و چه شعلها
چه دردو غم چه رنجها و ناله ها به کوی تو کشیدیم چه بارها
مگر دلت ز سنگی و نبود صـــدا رحمی نه آمدت بمـا چرا چرا
این رسم واین آئین ندیدم در کسی در شهر تان درکوی تان وفاکجا
وفا وکــــــــړه بیوفائی یعنــے څه؟ وبه وایه زما او ســـتا جلائی یعنـــے څه؟
وائی د جــــــــــلائی و نه لری ثمر بی باره او بی ثمــــره نیالگی یعـــنے څه؟
ز ما خو قسم هغه عهد او پیماندی په قول و لاړه یم ته به بل خیال یعنے څه؟
ای ظالمه دظلم څراغ خاموشه کړه که می سوځی د توپگ و پشان یعـنے څه؟
دمحشرڅراغ یوه شپه رنابله خاموشه ستا دغه قیامت ورځی دڅه پرما یعنی څه؟
که په آتش سوځیږم هیری هیری به شم
زه به نه یم ته به یواځی پاتی یعنی څه؟
در وصف روس ها
گاهی دو چشم گـــــــــــریه گــاهی لبــم به خــــــــــــنده
گاهی دو چشم مســــــــــتم گه چون خــــــــــــمار غمزه
گاهی به روح ســــــــــــالم گــــــا هی به نامــــــــم زنده
گاهی در پر از امِــــــــــــید گـــــا هی به آه و نا لـــــــــه
گاهی در بحـــــــــــر اشکم غرقی به موج و ورطــــــــه
گاهی نگـــــــــــــــر چسانم بر سر کـــــــــــــــــــشم اره
گاهی بر قلـــــــــب دشمن تیری زنم و نـــــــــــــــیزه
اگر چه دلــــــــــــــق پوشم در تن لباس خـــــــــــــــــنده
ســــــــــــــــرم فرو نه آید شوم اســــــــــــــــــیر بنده
حالا به بـــــــــــــــندی تویم آتش فــــــــــر صتــــت پرزه
نامت همـــــــــــین در جهان کمی بشــــــــــــــرم ای پوده
ماه من ای شمع افروزی دلــم ماه من ای نور پاکی منـــــزلم
ماه من ای مادری نورستگاران باغبانی طفلکبانی خوش گـــلم
ماه من ای مادری آواره گـــــان بشـــــنو فریاد و افغانی دلـــــم
اشک میریزم به زندان ســـــــیه ماه من ای عشــــق یکتای دلم
یا که فـــــریادم نمی آید به گوش ناله و فــــــــــریاد آوازی دلــم
آتشت ماندنــــــست در درد و بلا ای شفـــای درد و در مانی دلم