پوهیالی علی بیک سالک

 

 مقالات علمی و تحقیقاتی

دو قطعه شعر از پوهیالی علی بیک سالک(اولی بزبان فارسی یت یِگه خږنۈنے تے)

ای وطن دورم زخدمت ، چشم گریانم نگر

دل فرو ریزد به غربت ، درد هجرانم نگر

صبح بی رنگم نگر ، شام غریبان سیاه

میکشم درد فرافت ، قلب بریانم نگر

 دل پر خون، چشم پرنم آتش دوزخ بجان

 میزند آبی به آتش ، چشمه سارانم نگر

دوری از یارو دیارم کرد مارا سینه سوز

آتشی درسینه دارم ، سوز حرمانم نگر

همچوبلبل درزمستان آشیان گم کرده ام

در فضای سرد مهری ، شور و افغانم نگر

خون دل از دیده ریزد مثل باران بهار

شش جهت گلگون گردید ، لاله زارانم نگر

سالکا جاریست در خونت همی حب الوطن

گر یقینت نیست هردم  موج طوفانم نگر

۱۵ جولای ۲۰۲۰

څه وخت یدے

اے یار جۈُن تو اس دے بدخښۈُن څه وخت یدے؟

یم زندگے سُت بے سر و سامۈن څه وخت یدے؟

غم سایه پے بیر مو زندگے تبلقند سذج خو رېذج

اے نعمتے خذای سه بارۈُن څه وخت یدے؟

 تویت ار مو څېم درون، یے غهڅک جناو امېذ

رېذج یم مو څېم بے غهڅکث حیرۈُن څه وخت یدے؟

اس فلتاو تر رهکے بوند، موڅېمن ېن څفار ست

اے زارذ درون امیذ، مه سه پښېمۈن څه وخت یدے؟

اک دۈندگه یم پِس تو، دے تو تیداو تے وُز څه فِرږد

شچ مس غلث یوښک هر مو گرېبۈن څه وخت یدے؟

سالک تو عشق افېنے خو تر سئخ کباب چود

اے اس مو څېم ذرات، قریب پے اېمۈن څه وخت یدے ؟

۱۵ جولای ۲۰۲۰

تجاردین

الا    ای     عاشقان     پاک   ایمان

خردمندان     دانا       و    سخندان

قلم  را پر کنید  چون توپ و هاوان

زنید  ضرب سخن بر روی شیطان

که   از   سر بسوزد   تا   به دامان

کنید    افشاٌ    نمرود    زمان     را

نمایید     تیز     شمشیر    بیان   را

بسازید   از   سخن  تیر و  کمان را

به   جا    آرید   هم فرض زبان  را

که  تا   افتد   نقاب    جهل    پایا ن

کنید   روشن    ضمیر خلق   نادان

خرافات   را  کنید  بی پرده عریان

نمایید  ره،   که   بنمود است یزدان

همان منطق که هست درذات فرقان

شود   آگه    همه     فرزند    افغان

ببینید    دوستان     خلق    خدا   را

مسخر  کرده  اند   ارض  و سما را

به   هرمشکل   نگر،  کردند دوا را

به  یمن علم   تغیر   دادند  قضا  را

ز  تعویذ ،  خلق ما  در  چاه  زندان

ممالک   را    ببینید    تا  کجا رفت

درین  عصر و زمان  تا ناکجا رفت

پی   تحصیل ودانش هم به جا رفت

رهی  آسمان  گشود  و با صفا رفت

ولی  ملای  ماست   از پشت دونان

خداوند  جهان    رب العالمین  است

رسول  اکرمش   بنگر   امین  است

کلامش  را   بخوان حق الیقین است

ولی  ملای جادو،   تجار  دین است

فریبد   مردم  و   در جهل   کوشان

ع : سالک،  بمناسبت شهادت مظلومانه ی فرخنده نا مراد . روحش شاد و بهشت برین مکانش باد! تاریخ نشر در سیمای شغنان: ۱۷ می ۲۰۱۷

به مناسبت شهیدان کربلای جرم ولایت بدخشان 

دریغ

ببار  ای   غم   بدخشان سوگوار است          دل  از  جور   یذیدان  بی  قرار است

ز    بیداد    شریران –   جرم   زیبا،           زمین از  خون  دلیران لاله زاراست

نگر  آنجا،   تو    گویی    کربلا  شد            هنوز   چشم    شهیدان   انتظار است

دریغا   از    تغافل    های    دوستان             چنین   سرهای  سربازان  بدار است

نه   والی شد   مدد  گار  و نه جنرال            ازین   رو  قلب  یاران  داغدار است

عجب ملکی،عجب دولت،عجب خلق           همش  در  واب شیرین و خمار است

کجاست  فتوا   و  حرف   عالم  دین؟           یقین  بر  فکر شان شیطان سواراست

الا    ای     مردم      آزاده     پر ور!           اگر عشق است وایمان استوار است،

بگیرید  دست   هم   روز   نبرد است

زدن  از  طالب  و داعش شعار است

 کلگری- کانادا، ۲۷ اپریل ۲۰۱۵

 

 ترا می پرستم

(به استقبال شعر محترم منور بیک روشن)

ترا ای ملک شغنان می پرستم **  “چومهد علم وعرفان می پرستم”

دیاری چون جنانم، جای حوران**  ترا با حور وغلمان می پرستم

نهادی در ضمیرم شور عشقت  ** به حسنت ماه تابان می پرستم

تو در انگشترِ پامیر نگینی    * *  ترا چون لعل بدخشان می پرستم

توپروردی مرا دردامن خود  **   تو را چوو داد یزدان می پرستم

گذشتند از سرت شاهان بسیار * *  تو را چون شاه، شاهان می پرستم

مرا مهرت هوایی یو سفی داد **   ترا چون  شاه  کنعان می پرستم

ترا چون قیس آواره به هامون**   چو آهو در بیابان می پرستم

تو کنعانی به من ای مأمن عشق** تراچون یوسفستان می پرستم

همه دنیای خاکی گست سالک   **ترا با سوز و هجران می پرستم

نشد تقدیر به  دامانت بمیرم     ** ترا  با آه  و ارمان می  پرستم

آرزو

آرزو چون دانۀ درخاک نم       **    از دل پر شور آدم سرکشید

از قفایش در هجوم آمد-طلب-    **    لشکر – امید- هم سنگرکشید

خفته بود-حرص-ازصدابیدارشد  **    چون ضحاک ازشانه ها اژدرکشید

ازتصادف-آز-دعوت ابلیس بود    **   تا خبر شد، بی تحمل پر کشید

خنده کرد شیطان وقامت راست کرد** یک نقابی آدمی در بر کشید

کرد آدم را مشوق در خورش       **  تا که آب ودانه را برسر کشید

دام شیطان چیره بررحمان گشت   **  جنس انسان را ز جنت برکشید

سالکا تقدیر آدم بود چنین

باید از دوزخ به جنت جرکشید

تاریخ نشر در سیمای شغنان: 2 نومبر 2014 

هم آواز 

ای خلق وطن ! شویم هم آواز به هم 

مانند  کبوتران ؛ به  پرواز  به  هم

 در راه خدا و صدق و انصاف رسول 

از شّر گذریم ؛ کنیم یک آغاز به هم

چون همت موران  فدا کار و دلیر 

آینده نگر شویم  و دمساز به هم

در راه  وفاق  همچو  زنبور عسل

سازیم به هم ؛ شویم یک آواز به هم

در خصلت آدمی نه گنجد شّر و شور

با عقل و خِرد؛ یکی شویم  باز به هم

گر خصم  وطن صف  نماید  به  ستیز

حلق اش بدُریم ؛ همچو شهباز به هم

در مجلس یکرنگی کنیم عیش و نشاط

غم را بزداییم ؛ به یک ساز ؛  به    هم

  

چند رباعی 

 خاک وطنم نگر که اشغال شده

خلق وطنم یکسره پایمال شده

هر دور و زمانی که گذشت از تاریخ 

خصمش ز شرق و غرب ارسال شده

 *****

از مهر دهد خلق وطن دست به هم 

در کشور ما نه جنگ ماند و نه  غم

گر فکر همه تهی شود  از  ابلیس

نه توپ شود فیر و  نه هم بیلر بم

 *****

هر کشور دنیا به نفعی خویش است

جز کشور ما که بر مضار خویش است

دارند دگران ؛ مردم همفکر  به هم 

جز مردم ما؛ که در نفاق همکیش است

تاریخ نشر در سیمای شغنان: ۵ سپتمبر ۲۰۱۴                                 

فوج گل

روز  عدل   است   و  برابر  جشن   نوروز بهار        دل ز  گرمی ها  به جوش آورد  این   روز بهار

طی نمود خورشیدرحمت دورخود زان نقطه ی          کا  عاقلان    و   فاضلان     گفتند   نوروز بهار

لشکر سرما  یکا  یک  رخت بست و رفت رفت         فوج    گلها   سرکشید    از  خاک    دلسوز بهار

لالۀ ی  دلخون  که   بسمل   گشت از باد خزان          با   درفش    لاله گون  برگشته   در   روز بهار

آن  مهاجر مرغکان  کزفرط  سردی  رفته  بود         با  نوای  نو  رسیدند  خوش  به  این  روز  بهار

شاخها دررقص آمد برگها همه درچک چک اند         تا     بگیرند    پیشو    از    جشن     پیروز بهار

سالکا   بی کینه   باش  و دل بشو ازبغض ویاس

چونکه   زنگ   از  دل   زداید   مهر افروزبهار

۲۰ مارچ ۲۰۱۴

داغ حسرت

آرزو ها  خام  ماند   و   فطرتم  بیگانه  شد           بسکه  در یادش   تپیدم،  حاصلم  بیدانه  شد

درخیالش مست بودم تاکه فکرت راز گفت.            شام عزلت  بر گزیدم،   تا  جدا  پیمانه شد

داغ  حسرت لاله سان ماواگرفت اندر جگر           رفته رفته  گشت مزمن،با غمم همخانه شد

شش جهت آیینه گردد،تاکه  شوقی گل کند            هرطرف چون بنگری  رخسارۀ جانانه شد

غرق  طوفان محبت کی  شناسد  خیروشر            تابه پایش عشق سوزان،ولچک وزولانه شد

درهوای وصلتش  چون  بسمل آسا پرزدم            صید  دامش مرغ  دل، بنگر پّی  یکدانه  شد

سالکا  ازعطش عشقش چون سرابی دیدۀ

قصه ای وصلش چنین، درامتحان افسانه شد

تاریخ نشر در سیمای شغنان: 27 جنوری 2014

اقوام متحد

 بار   گران    جنگ،    هدر  میکشیم ما       هر خر  که  امر  کرد به سر میکشیم ما

از  لطف  زیر کانۀ   اغیار   کهنه  کار        از عضوعضو خویش  ضررمیکشیم ما

از   جد    و    جهد    فرومایگان  دهر        از   سینه   و  دماغ   شرر میکشیم  ما

همسایگان چوگرگ وپلنگ درکمین همه        از    وهم     انتحار   خطر میکشیم ما

از   خرسهای    قطبی    ندیدیم   الفتی         از  داینسور  غرب  ضرر   میکشیم ما

از  ضعف   و  ناتوانی   اقوام  بی خبر        بر  فرق  خویش  بار  حجر میکشیم ما

با  فکر خام سینه پر کین و بخل خویش        همچون  ضحاک  مار دو سرمیکشیم ما

از ابنای  روزگار بدین  کج  خیالی  ها        هر لحظه  تیغ  را  به  جگر میکشیم ما

مردم  ز  فکر  نو،  به   ثریا   نهاد  پا        از چاه  به  دول  خویش  قمرمیکشیم ما

از  فکر کوته  دوست ز دشمن نشد تمیز      دشمن  به  جای  دوست به برمیکشیم ما

سالک   اگر   شود    همه   اقوام  متحد

از  روس   و   انگلیس  ثمر  میکشم ما

رباعی درتاریخ ادب-بخشی ازرباعیات فلکلوریک

 

علی سالک:

۲۰ نومبر ۲۰۱۳

 شهرکلگری- ایالت البرتا

………………………………………………………………..

 

انطباع نظر ازیک سفر

نوشته: علی سالک

 در حالیکه آسمان شهر کلگری ایالت البرتا  کاملن صاف، بی غبار و پر از نور زرین آفتاب عالمتاب بود، اینجانب حقیر و فقیربا یکی از دوستان همسفرم دادالله حساس با نیَت صاف و دل آگنده از مهر و محبت جهت باز دید و دیدار دوستان و هموطنان مقیم کوبک، عازم آن ولایت گردیدیم.  ادامه

………………………………………………….

 نوشته: علی سالک

 بر  جمله  دوستان  مبارک نوروز           بر بلبل  و بوستان  مبارک نوروز

بر خلق  وطن  شگون نوروز بهار           خواهم زدل وزجان مبارک نوروز

بخت بیک (نوا) 

جشن نوروزی بدخشانی های مقیم شهر کلگری

 مطابق به عنعنات ملی و تاریخی، بدخشانی های دو طرف مرز افغانستان و تاجیکستان  مقیم شهر کلگری منحیث علم برداران میراث های فرهنگی و رسم و رواجهای پسندیدهٔ وطن، محفل پرطنطنه و با شکوهی را بتاریخ ۳۰ مارچ ۲۰۱۳ برگزارنمودند که در نوع خود کمیتن و کیفیتن بی نظیربود. ادامه

این دو قطعه نظم گونه ام ،  اهدا به هموطنان عزیز و دیار نازنینم شغنان

دیار شغنان

جانا   بیا  و  بنگر   باغ   و  بهار  شغنان       سرتا  به پا  چو جنت نقش  و نگار شغنان
از ناش  و توڎ  گویم،  پښت  عجوبه دارد       گر  نوش جان نمایی   میشی خمار شغنان
روشان وتا به شیوه، باغ جنان عشق است       حوران خوش لقا اش شب زنده دارشغنان
دریای  نقره  گونش  از  کو به  رقص آید       تا  شستشو   نماید   گرد  و  غبار  شغنان
 یاران   بزله  گویش   روشندل   و  ظریفند      فرحت فضاست ایدوست کنج و کنار شغنان
در باغ  و کهسارش  موج  گل است و بلبل       خوش  نغمه می سراید کبک هزار  شغنان
اوج  خوشیست  آنجا   از  رونق   معارف       از علم  بهره مند  است  قوم  و تبار شغنان
عمر  عزیز  سالک  بگذشت   در  فراقش       ناگه   که  زود   بینم   یار  و  دیار  شغنان

تاریخ نشر در سیمای شغنان: ۲۸ حمل ۱۳۹۲

تاریخ نشر در سیمای شغنان: ۲۸ حمل ۱۳۹۲

رجوع به اصل

ای بشر!    ای   آدم   روی    زمین        چیست   اصلت  نزد   رب  العالمین

هر  چه   از  اصلت   مکمل   واقفی       چون  هویدا   ساخت  ختم  المرسلین

جای  تو  فردوس  شد  با  حکم  خدا       لیک  رفتی   اندر  دام  شیطان  لعین

دانهَ  گندم خوردی از گنه غافل شدی       بیخبر ازینکه،  ابلیس  باشد در کمین

خالقت   مأمور  انس   و  جنس  کرد      هم  به  بحر  و هم به بر، روی زمین

از  ملایٔک   خواست   یزدان   کریم       تا  کند   سجده    به    آدم   بر   یقین

اشرف    مخلوق    گردیدی   ز  حق       تا  کنی  ترویج  کردار  زیبای  امین

این  همه  عقل  و خرد  از بهرتوبود        تا   کنی   تسخیر   افلاک   و  زمین

از   شریعت     از    حقیقت   آگهی        پس  چرا   در دل  نهادی  تخم   کین

فتنهٔ    قابیل    مگر     پندی     نبود        او  برادر کشت  چنان  زار و حزین

جوهر  اصلت   مگر   بیدار   نیست       یا که بنهادی ز دنیا،  دو چشم تیزبین

زندگی حرام باشد تا ندانی اصل خود       چون بدانی،  دانسته  ای  دنیا  و دین

راه   روح  ات  جانب  ذات  خداست      این روش  را نیست منطق بیش ازین

روح  انسان مشتق  از روح کل است      زان  سبب  شد  خلف  الله  در  زمین

سالکا،  هرگز  مشو  بیگانه  ز  خود

هرچه باشند، ابلیس و شیطان درکمین

نقش پاه

این چه خوابیست که همواره ترا می بینم        شش  جهت  نقش  سرا  پای  ترا می بینم

به   وجودم   نگرم   این  همه  ازسرتا پا        به  دلم،     داغ      تمنای    ترا می بینم

زرهٔ  دیده  به  دل  رفته   نمودی  تسخیر        بعد  آن   لحظه   جفا   های  ترا می بینم

تا به  چشم  سيه یی  چوچه  غزالی  دیدم        کاکل   و   نر گس   شهلای  ترا می بینم

غنچه لب،  پسته  دهن جلب نظرکردمرا         برگ  گل  گفته  و لب  های ترا می بینم

گر به مسجد روم  وسجده کنم درمحراب         خم    ابرو   و  نگاه   های   ترا می بینم

نام لیلی  به   نهان خانه دل  جای  گرفت        یا  که مجنون  شده  خوابهای ترا می بینم

طلب   حسن   فریبای   تو  ازهوشم  برد        مست    از   باده   و  مینای  ترا می بینم

(سالک) غمزده  مخمور خیالست زهجر

ساغر    وصلت    صهبای   ترا می بینم

May 22^nd, 2011

محترم سرور جان!
ازینکه اسمم را در جمع شاعران محترم تحریر نموده اید، ناگزیردو قطعه نظم شعر گونه ام را که قبلاْ ترتیب و تهیه نموده بودم، اینک صمیمانه خدمت هموطنان عالیقدرتقدیم میدارم.

به سوی مطلوب

تخیل  پر  کشید  از  ذوق   آن   دیدار  گم  گشته        برون  جست  زآشیان وبال زد بر کوه وهر پشته

نه از دیو و ددش ترسی،  نه از وحش وهیولایی         امید  وصلت  اندر دل، دل  از دنیا  و دین شسته

به  دریا  داده  دل  ماننده ی  غواص  معنی  جو         هوای  عشق اندر  سر،  به  سربازی  کمر بسته

قوام  آرزوها   ذوق  پروازش   به  جوش  آورد         پسندد  مشرب  شاهین   و  دارد  روح  و آرسته

طواف  کعبه  دل  در  ضمیرش  جلوه  ها  دارد         دریغ  از بخت  بد  درب  وفا  در  هر کجا بسته

به سرسودا، به جانش درد ودل آگنده ازمهراست        درون  سینهّ  ریش   اش   بود   غوغای  پیوسته

نگیرد  دست   سالک   از   تکاپو   تا   دم   آخر

مقام   زندگی  عاشق  خصالان  راست  شایسته

اکتوبر ۲۰۱۰ کالگری کانادا

همای سعادت

بعد عمری  به  سرم  شور و هوا آمده است       طبع   بشکسته  دل   بین  به  نوا آمده است

سالها    آنکه    ز    دل    گم    شده    بود       ای   خدایا    تو    بگویی  ز هوا آمده است

از پی  آنکه   دل   سوخته  یک  عمر طپید       ناگهان  تک  تک  پایش  به صدا آمده است

گوش  دل   را    بنگر   که    نوا   میشنود       حرف  جان  را  تو  ببینی به  ندا آمده است

جان  و دل هر دو به عذر آمده درپای مراد       زانکه  آن   مهوش   سیمینه  لقا  آمده است

ای  کرامت   ز  کدام  قبله  نمودی  جولان        که  چنین  شوق  عجیبم  به  شما آمده است

سالکا   آرزویت  چیست   درین  دهر  دگر

که همان گمشده با صلح وصلاح آمده است

1993 تاجکستان، شهر دوشنبه