نادر جمشید شنبه زاده
گلغنچه، اولین کتاب اشعار بزبان شغنانی- جمشید شنبه زاده
Нодир Шанбезода (Ҷамшед)
Ҷаъм Кунат Бозӣҷ: Хушом Гулям
Ноябри 10 , 2019
Нодир Шанбезода – йиw аз Бадахшẙн шоирен ХХ-ум аср. 20 июн 1908 соланд ба дунйо йаϑч, пе Хох̌дара қишлоқи Тингхẙнанд.
Нодир Шанбезода нẙм ақẙни Ҷамшед. Ат Нодир вуд wе лақаб. Илав созенанд йед аз ху Ҷамшед мис лẙвд. Ба ғайри де 1936 соланд ар Душанбе илав шерен Н. Шанбезода-йанд тар чоп ца нах̌тойд йаманд во wе лакаб вуд – Накхат.
То 16 солаги Н. Шанбезода пе ху қишлоқаϑ зиндаги чуд, ухманд сут х̌ейдоват нивиштов падам. Ху 1924 соланд дед ар Харағ тар интернат, 2 солга вуд арам. Бади интернат тайор чид 1926 соланд, Нодирен бох̌т тар Душанбе х̌ейдоw. Аз Душанбейанд во 1928 соланд Нодир Шанбезода туйд тар Тошканд ху мактаб даwẙм δед. Тарами х̌ейд «Среднеазиатский коммунистический университет»-анд.
Университети Нодир тайор ца чуд 1932 соланд – гах̌те чуд ар Бадахшẙн, ху то 1935 солец ар Помер кор чуд. Июн 1935 соланд Нодир Шанбезодаен қиwд тар кор ар Душанбе. Бади 1 сол 1936-анд Нодир Шанбезода-йанд нах̌тойд йакум сборник «Гунчахои Бадахшон», дам китоб тахриркун(редактор) вуд Садридини Айни. Бади 1 солга во нах̌тойд йига сборник Нодиранд, wам нẙм вуд Гулғунча, йед йакум сборник вад хуɣнẙни зивт-те. Амо сийосати wе даwра дисга вуди аз руйи дам китобен Нодир Шанбезода зиwост дух̌манху чуден банд wе. Ху аз 4 май 1938 то 10 август 1939 Нодир Шанбезода банд вуд.
Аз 1940 соланд Нодир Шанбезода «Иттифоқи нависандагон» корманд сут.
1990 соланд, 82 солагинди аз дунйо туйд.
Зимистẙн
Зимистẙн йоδд, аwо фукҷоϑ шито ких̌т,
Фукаϑ мардум ху зирйот рӯбаро ких̌т.
А зирйотен, шито х̌ац мабирезет,
Пи калдарϑат пи кехак мубтало ких̌т.
*****
Ширинҷẙник, арẙд цирафцум бетоϑ
Айб ас му фукаϑ, ди ҷат ху рафцум бетоϑ
Ар там-та ту бад ца лẙвд, ту цемен-ти қасам
Шеррангти we куд пуц-ти ниδафцум бетоϑ
نادر شنبے زاده( جمشېد)
جعم کُن ات بازیج: خوشام غلام
گرڎېنیج اس سریلیک تر خُږنۈنے: سرورشاه ارکان
۱۰ نومبر ۲۰۱۹
نادر شنبے زاده- ییو اس بدخشۈن شاعرین ХХ اُم عصر. ۲۰ جون ۱۹۰۸ سال اند بدُنیا یݑڅ، پے خاښدره قشلاقے تِنگخۈن اند.
نادر شنبے زاده نۈم حقۈنے جمشېد. ات نادر ڤُد وے لقب. اِلهڤ سازېن اند یېد اس خو جمشېد مِس لۈڤد. به غیرے دے ۱۹۳۶ اُم سال اند ار دوشنبے اِلهڤ شعرېن نادر شنبے زاده یند تر چاپ څه نښتاید بمند ڤا وے لقب ڤُد-نَکخط.
تا ۱۶ سالگے نادر شنبے زاده پے خو قشلاقݑ زندگے چود، اُخمهند سُت ښئیداو ات نِڤِشتاو پَدَم. خو ۱۹۲۴ اُم سال دېد ار خرغ تر انترنات، ۲ سالگه ڤُد ارم. بعدے انترنات تیار چید ۱۹۲۶ اُم سال اند، نادر ېن باښت تر دوشنبے ښئیداو. اس دوشنبے یند ڤا ۱۹۲۸ اُم سال اند نادر شنبے زاده توید تر تاشکند خو مکتب دوۈم ڎئد. ترمے ښئید” یونِڤېرسِتېتے کمونیستے آسیایے میۈنه” یند.
یونِڤېرسِتېتے نادر تیار څه چود ۱۹۳۲ اُم سال اند- گَستے چود ار بدخشۈن، خو تا ۱۹۳۵ اُم سالېڅ ار پامېر کار چود. جون ۱۹۳۵ اُم سال اند نادر شنبے زاده ېن قیود تر کار ار دوشنبے. بعدے یکم سال ۱۹۳۶ اُم اند نادر شنبے زاده یند نَښتاید یکم مجموعه” غنچه های بدخشان”، دم کتاب تحریر کُن(نویسنده) فُد صدرالدینے عینے. بعدے یکم سالگه ڤا نستاید یِگه مجموعه نادر انند، وم نۈم ڤُد گلغنچه، یېد یکم مجموعه ڤَد خُږنۈنے زِڤ تے. اما سیاستے وے دوره دِسگه ڤُد ادے اس رویے دم کتابېن نادر شنبے زاده زِواست دښمن خو چودېن بند وے. خو اس ۴ می ۱۹۳۸ تا ۱۰ اگست ۱۹۳۹ نادر شنبے زاده بند ڤُد.
اس ۱۹۴۰ اُم سال اند نادر شنبے زاده”اتفاقے نویسندگان”کارمند سُت. ۱۹۹۰ اُم سال اند، ۸۲ اُم سالگے یندے اس دُنیا توید.
زمستۈن
زمستۈن یاڎد هوا ڤُکجاݑ شِتا کِښت،
فُکݑ مردم خو زِریات روبراه کِښت.
اه زِریاتېن، شِتا ښَڅ مه بِرئزېت،
پے ککهل دهرڎ ات پے کئخک مبتلا کِښت.
*****
شیرین جۈنِک، ارۈد څِرفڅ اُم بې تاݑ
عیب اس مو فُکݑ، دے جهت خو رَفڅ اُم بې تاݑ
هر تهم-ته بعد څه لۈڤد، تو څېمېن تے قسم
شېر رهنگ تے وے کُد پُڅ تے نِڎَفڅ اُم بې تاݑ
خطاب دوستی !
شعر از شاعر نامور، نادر جمشید شنبه زاده
برگردان از سری لیک : پیکار
01/21/2011
نغمه غم می سرایم با رباب دوستی سر خوشم دایم عزیزان از شراب دوستی
آدمی با آدمی باید نورزد دشمنی خوانده ام این درس عبرت از کتاب دوستی
دشمنان امن عالم فتنه انگیزی کنند دست شان باید که بستن با تناب دوستی
تِنج و آرامانه باید طی نمودن راه عمر واضح و روشن بود فکر صواب دوستی
یک گروه مفت خوار و پول داری نا بکار خط زده از دفتر خود فصل و باب دوستی
خلق عالم کی دهد فرصت به آن بد طینتان مُنهدم سازی کاخ شعله تاب دوستی
جنگ جویان گر نمی خواهند جبران خطا استخوان شان گرد سازد آسیاب دوستی
راه جنگ وجنگجوازشش جهت بستن ضرور اهل عالم را چنین باشد خطاب دوستی
مادران هستند اندر جمله روی زمین حامیان جاویدان و بی حساب دوستی
آدم آن باشد که از گل خانه صلح و صفا بر رخ مردم به افشاند گلاب دوستی
ابر جنگ از آسمان زندگی بر هم زنم
تا ضیا بخشد به عالم آفتاب زندگی
( دوشنبه 1973 م)
ترانه دوستی !
عمر بادی داده ام دل را به کار دوستی گر شود لازم کنم جان را نثار دوستی
بی کنار عالم بود لیکن سمند کلک من می چرد تنها به دشت و مرغزار دوستی
صلح و آرامی و آبادی و خوشبختی و کار آدمی پیدا کند در روزگار دوستی
شادی و آزادی و خوشبختی مردم بوند ساکنان بس قدیمی دیار دوستی
بی گمان ازصد کتاب ودوستی افزون شود گر نویسم شرح نفع بی شماری دوستی
ابر بُغض و کینه را باید تماماً محو کرد صاف خوشتر آسمان بی غبار دوستی
جمعیت افسار اسپ سرکش تاریخ را بایدا بدهد بدست اختیار دوستی
آدمی باید نماید بهر نفع خلق صرف قوه اش در رونق اوج براری دوستی
بهترین شهر و بناهای عظیم و محتشم تا ابد بوده به انسان یاد گار دوستی
خامه نادر صمیمانه به شوق بی حساب
آفریند شعر های آب دار دوستی
( دوشنبه ، 1974 )
در وصف مفت خوار و سرود کامگاری- سروده ها از : نادر شنبه زاده
نوشته: حسینی حسنیار شغنانی
نادر شنبه زاده
نادر شنبه زاده در قشلاق ” راشت قلعه ” ناحیه شغنان بسال ۱۹۰۸ میلادی در خانواده کشاورز بی بضاعت چشم به جهان گشود. جد نادر از منجان افغانستان در اثر استبداد شاهان و امرای مستبد زمان به شاخدره مهاجرت نمودند.
نادر شنبه زاده سال ۱۹۳۲ میلادی انستیتوت علوم اجتماعی کمیته مرکزی حزب کمونیست شوروی بخش آسیای مرکزی را ختم نمود. از سال ۱۹۳۲ میلادی بحیث عضو حزب کمونیست پذیرفته شد؛ و در پستهای مختلف حزبی بحیث کارمند حرفوی فعالیت سیاسی میکرد.
نادر شنبه زاده با نام مستعار جمشید سرایش شعر را آغاز نمود. نادر از سال ۱۹۴۰ میلادی فعالیتهای حرفوی حزبی را رها کرد و به فعالیهتای روزنامه نگاری و مطبوعات روی آورد. هر چند کار روزنامه نگاری نیز جدا از کارهای سیاسی نبودند. مطبوعات مستقیما تحت نظر حزب قرار داشت و کنترل میشد. مطبوعات انعکاس دهنده برنامه و دست آوردهای حزب و حاکمیت شوروی بود.
شنبه زاده از سال ۱۹۶۲ الی ۱۹۶۸ میلادی بحیث مسئول انتشارات ” عرفان ” کار میکرد.
نخستین مجموعه شعری شنبه زاده تحت نام ” غنچه بدخشان” در سال ۱۹۳۸ میلادی توفیق چاپ یافت.
آثار دیگر شاعر عبارت اند از:
- بام جهان ۱۹۶۱ م.
- سلسله بدخشان ۱۹۶۴ م.
- نور بدخشان ۱۹۶۸ م.
- ارمغان دل ۱۹۷۵ م.
- منتحبات ۱۹۷۹ م.
جمشید ( نادر ) شنبه زاده در داستان نویسی نیز طبع آزمایی کردند که چند مجموعه از نوشته هایش توفیق چاپ یافتند.
- نسرین و میسور ۱۹۶۴ م.
- ترانه نور ۱۹۶۶م.
- خمچه و نبات ۱۹۶۹ م.
نادر ( جمشید) شنبه زاده آثار شاعران اوکرائین، آزربایجان، قزاقستان و بیلاروس را نیز به زبان فارسی – تاجیکی ترجمه کردند.
شنبه زاده هنگامیکه در موئسسه نشراتی عرفان کار میکردند آثار برخی از شعرای متقدم زبان فارسی را نیز با خط سریلیک به چاپ رساندند، از جمله دیوان حافظ شیرازی، اشعار ایرج میرزا، کتاب هزار و یک شب و دیوان سیدای نسفی.
جمشید شنبه زاده از سال ۱۹۴۰ میلادی به عضویت اتحادیه نویسندگان و شعرای اتحادیه شوروی که مقر آن در مسکو بود، پذیرفته شد.
جمشید شنبه زاده دو بار ازدواج کرد که محصول ازدواج اول حیرت شنبه زاده شاعر شیرین کلام و از ازدواج دوم دو پسر دارد دکتر کمال شنبه زاده و دکتر خسرو شنبه زاده معاون علمی دانشگاه ” سلویان ” روسیه در تاجیکستان.
حیرت کی بود؟
شاعر شرین کلام و سخنور برجسته و روزنامه نگار شجاع و شناخته شده حیرت شنبه زاده در ۴ جون سال ۱۹۳۳ میلادی در شهر خاروغ مرکز ولایت مختار کوهستان بدخشان جمهوری شوروی سوسیالیستی تاجیکستان شوروی در یک خانواده شاعر چشم بدنیا گشود.
نادر (جمشید) شنبه زاده پدر حیرت خود یکی از شاعران خوش طبع تاجیکستان بود که در زبان شغنانی شعرهای موزون سروده است.
حیرت سال ۱۹۵۶ میلادی دانشگاه دولتی تاجیکستان شد از دانشکده ادبیات و تاریخ فارغ شد. حیرت در جاهای مختلف در پستهای گوناگون فعالیت ادبی داشتند و با چندین مجله همکاری قلمی نمودند. ایشان سالهای طولانی در نشریات “عرفان ” و ” ادیب” فعالیت ادبی میکردند. شنبه زاده مدتی سر محرر فرهنگنامه بزرگ تاجیکستان شوروی بودند.
آثار شعری حیرت شنبه زاده عبارت اند از:|
- سریز ۱۹۶۵ میلادی
- ستاره های دور ۱۹۶۸ میلادی
- سایه های راه ۱۰۸۵ میلادی
- ناشناس ۱۹۹۸ .
حیرت عضو دایمی اتحادیه نویسندگان تاجیکستان بود.
حیرت شنبه زاده ۲۴ جون سال ۲۰۰۴ به عمر ۷۱ سالگی چشم از جهان پوشید.
یادش گرامی باد
