بیوگرافی مختصر داکتر قربان خان «آتش»

بنده قربان خان ولد ابه خان ولدیت عسکر خان در سال١٣٤٥ در یک خانواده متدین و علم پرور در دهکدۀ بنام شدوج ولسوالی شغنان، ولایت بدخشان چشم به جهان هستی کشوده است. تحصیلات ابتدائی را تا صنف سئوم در محل مربوطه و به ادامه تحصیلات بعدی را تا صنف نهم در لیلیه فیض آباد بدخشان و بعداً برای مدت دو سال در شونځی (و،ق،ش) دروس نظامی و مسلک صحیه به آخر رسانده به صفت خورد ضابط به وظیفه مقدس عسکری استخدام و بعد از کودتای نظامی سردار محمد داؤد خان به رتبه دریم برید من ارتقأ و الی آمدن نام نهاد انقلاب رقم هفت ثور به عین رتبه ایفای وظیفه می نمودم بعد از یک ماه از هفت ثور بنام ضد انقلاب در احتیاط برای مدت دو سال بی سر نوشت بودم و با آمدن قوت روس در میهن عزیز مرا وادار ساخت تا وظیفه مقدسم را گذاشته و در محیط زیست یعنی زادگاهم شرافتمندانه به زندگی آغاز، خود و فامیلم را از طریق شغل دهقانی برای مدت سی سال می شود زندگی بخور و نمیری را دارم.

البته سبب و علت ترک وظیفه به همگان معلوم است که زمان وحشت و دهشت، توحین، تعقید، کشتار، بستن و زندانی ساختن و جنایات دیگری باعث شده نه تنها شخص خودم بلکه ملیون ها انسان از باشندگان این وطن جنگ دیده ترک وظیفه و حتی کاشانه شده بودند.

بعد از ورود قوت های بیگانه یک احساس عجیبی در وجودم ظاهر گردید و نمی توانستم راز درونی خود را با کسی راز و نیاز کنم. سر انجام دست به شعر نویسی زدم و تقریباً یک صدوپنجاه  پارچه شعر ٧-١٥سطری دررشته  قلم در آورده بودم و اینکه میخواستم رهسپار زادگاه خود شوم از ترس و وحشت آن وقت نتوانستم اشعارم را با خود انتقال دهم. دوباره در زمان داکتر نجیب الله که حق آزادی بیان را به همگان داده بود من هم به نوشتن شعر شروع کردم؛ تقریباً در حدود ٢١الی ٢٢عنوان اشعار دارم که ١٨ آن در کتابچه پاکنویس نموده و باقی آن در توته های کاغذ به شکل پراگنده تکه و پاره باقی مانده اند.

متن و خصوصیات اشعارم از دوران و شرایط بی سامان گذشته و زندگی فلاکت بار انسانهای همچو من که در حالت یأس و نا امیدی حیات به سر می برند از سوز و ساز غم و اندوه در آن گنجانیده ام هر خواننده را حتماً گاهی می گریاند و گاهی به خنده می آورد؛ از جمله عناوین من یکی نوای آتش (اشک) دیگری بازار خنده است. لذا از هم میهنان عزیز خود تمنا دارم که با خواندن اشعارم از اشک خونین و زهر خند من آگاهی یابند.

چند شعر مفصل در باره بهار

مهشهم چهار فصل دوزخے            خڎای شکرت خو جای تے

نه سوڎج کنهم از وی دربار            ښبت میٿ مس  نالهـن قتے

دنیا تی ڤــوڎج مهش نصیب             دسگـــــه کنهم  خو بند گے

از بهارۈن چــیز طــمـــــع              یک نواخت مـهـش زندگے

پچ پچ  قتـــــیر دوزخ  حال             روز تا ڤیــــــــگه رنده گے

دوزخ  نه  لـــــۈم  به  با الله             فـــۈکٿ  ونۈم  دی حال تے

«آتش» یه خو کِن خــلاصه            دوزخ گـه نست مه دنـیا تے

 

مو څیم تر پۈند انتظـار                   څه وخــت یاڎد فصل بهـار

از قـدومت ونهم کــو؟                    گل گل ښکفست مهش دیار

هر گلت مل موج قتیر                    ښکـفـچـن ات یاڎد در کنار

به به!! چه لـب بوسی                  از هــر دو لبی شکـــر بار

سیر خو ونهم از دیدار                 ازهـــر  دیار اته هـر پـیار

خڎای کو کښت نصیبند                   ای بهار دسگـــــه یـه کنار

آتش خو ڎو څیم انتظار                  کو چیز ونهم مـــــژده وار

 

دسگه ید فـصل پـیکــار                  مزرع نو در کشتــزار

با انباری تخم صــلــح                     نه موج غولت غولزار

از صلــح بروید شادی                    گل گل شود هـــر دیار

از گل ته سۈد گلـستان                   از شگفـتی گل رخسار

کۈ یه دسگــه زه ویاو                    بادهء امـــــــــید انتظار

گل گل کویه درآغوش                    آتش انجیڤد چست کنار

 

دسگـــــه کو یه خندۈنم                  ور نه دلی نالــــــۈ نم

وزت غم ڎست گریبۈن                  از حد بیـحـــد فغــۈنم

بیداد لۈڤۈم جهــۈن تیر                  فریادم اندر جهــــۈنم

از بیداد گــــــرت بیداد                    ڤا گــــــــه اندر بیۈنم

توبه مــــدۈم در زبۈن                    از رجال ڤـــود فغۈنم

موڅیم تر پۈند ای بهار                   دسگه مه ڤی درزبۈنم

گـــل بهار ید گــل بهار                   مدۈم وردـــــے لبۈنم

کو یه اــــے دل  آرزو                    دسگه کــۈ یه خـندۈنم

«آتش» ڤید گـل خندۈن                   تو بلبل غـــــــزلخۈنم

از ته دل ای دوسـتان               دعا و سلام فــراوان

مبــارکباد سال نـوتان                 به همه فارسـی زبان

دیارتان بادا شکوفـان                 از قــــــدوم بـها ران

با بخت و با اقبال نو                  بهار تان باد شکوفان

شادی نصیب هریک                 بهار تانهم بیے خزان

دل هاـے تان باغ باغ              لــب هاـے تان خندان

باشید همه گل خندۈن               «آتش» پیام از شغنان

مبــــارک باد مبارک                 مــــــیلادی عیسویان

 

دوزخی یین فریا دهــم                    پچ  پچ  کنهـم مــادهــم

حال دوزخ تر کــه گـه                    از خـو تقد یر نا شادهم

چه تقدیر مهش براست                   خــــڎای بغیر نه یاڎهم

از شمـــار بیرون ڤیهم                    در لست دوزخی یینهم

محروم ڤیهم از بهښت                    فردفرد دریک قطارهم

در دیارــے دوزخــی                      در فــریادت  پچ پچهـم

قربان«آتش» فریادڤود                    هـــرموسمند دسگه یهم

 

ای دل یه خندون ڤیهم                      تا کی در نالــــون ڤیهم

در مقـــد می بهارۈن                     گل گل شگــوفۈن ڤیهم

گـل گــل بهار از پرا                       بلبل غـــــزلخوان ڤیهم

سرود لـۈڤـۈم مستانه                     خـودرڎت درمۈن ڤیهم

ڤا گـــــه کنهم خـــنده                       مثـل گـل خنــدۈن ڤیهم

نه حالتی تـــــــره بار                        ڤا گــــه در افغۈن ڤیهم

خیرکو چسهم نصیب                        «آتش» نظــارۈن ڤیهم

اشعار داکتر قربان خان آتاش از شدوج شغنان

ارسالی امیر محمد

بسم الله الرحمن الرحیم

ای ڤراد څوندث نفاق فید مهش درون                    تابکی چورت چپاق ڤـــید مـهش درون

یِه ڤرادهم گوښتت ناخون نست جـــــدا                   آرزو موند اتفاق ڤیـــد مهــــــش درون

دسگه حالت لپ مو پخسنت ای ڤــراد                    بی سبب مشتت شلاق ڤید مهش درون

یاڅ درون څوندث کبابهمت ستــــــوڤځ                  پچ پڎدت سوزت اجاق ڤید مهش درون

 

مولا مدد

الفـــوم نڤشتت لــودم ای مولا                      یاڎم خو مولا یاڎم خومولا

در وصف تو حاجـــزت حقیرم                  اولاد علی ولـــــی یت  دونا

لوڤم وز تو دینت دنیا ته بر حق                  ای   ذات تو بهتــــــرین دنیا

یت دسگه صفا صفا مو زڤتیر                   مولای زمون  تو نوم هویدا

ای صـــــاحب کل امیـــــر دنیا                   توت خان جهون سخی بدنیا

آتش مسکین تویرد ثـــنا گوی                     وزم تو مرید تویت مو مولا

 

عــرض دارم با شمـا عالی جناب               این چه بختـــی بد دایم در عــــــذاب

از پی روزی گــــــــــــدای هر درم           روز شب نبود نصیبم خورد و خواب

شش پسر دارم سه دختر با عیال                نی مـدارک نی پول نان غـــــــیر آب

آمـــــــــــــدم در دفـــتر عالی مقام               تا چه لطفی دارد و خواهـــــــد ثواب

یا بکش خنجر به تیغم کن هـــلاک              یا چه فرمانی بود گردد خطــــــــــاب

من ندانم تا چه خــواهند زد قـــــلم               روی احساس با چه احــــکامی جناب

آتشی بیــــچاره آمــــــد بــــر درت              ای شهی عالــــــم برایم چیست جواب

 

عجب عمرت عجب بخت               مو دل ارود لخت لخت

چسیت مــــدوم در فغون                 بحمل نست لپث ســخت

غریبند چــــیز گـــــــــناه                 دنیــــــا تیرک تیره بخت

چیر کنمت چیز عـــــلاج                آسمون بلند زمین سخت

غیــــــر تو نست ای مولا                نه موند تاجت نه موند تخت

آتش څــوندث به درگات                 چـخــــبوڅ ته ییدرد جقت

 

کنوم فغـــــون بحال زار الغیاث                  مو دل بریون دیده خونبار الغیاث

څوندث کنم فغــون فغون دنیا ته                 به غیر ازغم نست مو گفتارالغیاث

هر قــــــدمت هر ویاوم غم قتیر                 مثل نقــــــــــــطه بین پرکار الغیاث

حال سوز از جوردورونت زمون               اچگه نست موند کار پیکار الغیاث

ڎیونوم والله به با الله ڎیونـــــــوم                 جون بسیر از جور روز گار الغیاث

څوندث لوڤم پچ پڎید یاڅ درونند                 مو دل بریون دیده خـــونبار الغیاث

 

نه موند تخت نه موند تاج                غریب مــــدوم هاج واج

دنــــــیا غمنـــدوم سّت پیر               نه ڤـــــــوڎجتم وز ایکاج

نالهــــــن قتیرت فغــــــون               نه وینتم سود مهش علاج

دنیا تیر چیز مهش نصیب                غمت غصه مــــردت باج

آتشند چـــــــــیز غــــیر تو               نغـــــوږ ای صــاحبی تاج

 

یت مو زیڤتیر لا فــتاح                   یا عــــــلی اذن فــــلاح

ای صـــاحبی ذوالــفقار                  علی مـــــولا یا فـــتاح

لوڤــــم کــــن دفـع بــلا                   دښمنین از مهش جناح

تو نـوم صدقه ای مولا                   دنیـــــــا کلیدت مفـتاح

 

نه یوم وز صاحبی کـــاخ                قلمــــــند چیــز تاختت تاخ

مو چید چــس پر از اولاد                عجب کیــف چس واخ واخ

عمـــــر دنــیا در گــــــذر                آخــــرهم ازهر تهر سوراخ

مال دنــــــیا فوکــــث توند               چیز ته یهست صاحبی کاخ

آتش گهـــــپ پخته پخته                  دسگه نه پهــــــخـچه طباخ

 

لوڤم مــــــدد از تــو طلهـــــــبم مدد             علــی تو نوم سخی تو نـوم تا ابد

غــیر توای مـــــولا نفهــــمم دیگه               بعد مولا یاڎ کنــــم ای پیر جــــــد

تو لطف مدوم مهش قتیرک بی عدد              علی مــــولا هر زمون یارت مـدد

سخی مولا حـاضرامـام رید تو نــوم             وصف مــــــولا آتش زیڤتیر تا ابد

از تو چیزسود کهم کن ڤا مهشردمدد             تو وزونت علی مولایت وه جـــــد

 

نڤشتم تو نوم صفا صفا در کــاغـذ              ای ذات تو قایمت بقاء در کاغــــذ

چهل و نهمین اسمای  پــاکـــــــــت           اول به آخر مولا مولا در کاغـــــذ

مولای زمون ای ذات مــولاناعلــی           ای ذات تو ذات مصطفی در کاغذ

ای ذات ســـــــــخی ولـــی مـــطـــل           تو رهبر جمــله اولیـاء در کاغـــذ

از نور تویت خجسته  ورد دل مــو             یدم  بســجود نـور علـی در کاغـذ

حی لوڤم تونوم حاضرتونوم ایمولا              آتش لوڤ یقین نور صفا در کاغـذ

 

مــــو دل ڤــا یت به گفتار                نڤشــــــــتم دفــــتر اشعار

خو درڎت غم خو مولایرد                 قلم تیر دسگه سُود اظهار

غریبند چــــــیز گه در دنیا              فغـــــــــــــــونت ناله و زار

نغوږد یکبار مـــو دل فریاد              نه وینتم اچگه دس غمخوار

تو ای مـــــولای مسکینین               مـــــــدد گارت مــــــدد گار

وزم آتش مـــــــــــریدی تو              تو نومــــردم نڤـشت یادگار

 

قلم یت  در تاختــــت تاز                 کاغــذ مس یت به پرواز

مو دل ارود چنون مست                 موزیڤ زواست خوآواز

لودِه صدقه تو نومـــــرد                 تو یت مدوم مو دمـســاز

دنیا تیر غیر از تو چهی                  تو یت محـــمود وز ایاز

څه ڤیم تو یرد  وز غلام                 دنیا تِیرم ســــــر فـــراز

آتش دلــند اچگه چیــــز                  وُز  تو قبولـــت نیــــــاز

 

مــــــــولا جــان فریاد رس              مهتاج مهش مهک پِه ناکـس

خس چهی وه نوم څه انجهم             مهرگ ڎه نه منتی خـــــــس

خســـــــند وه مال ڤید حروم             مردار خور ینیـــــــن مگس

نگه کــــــن از  ده  حالـــت              در هر دمت در هر نفـــــس

حــروم لقمه جای تـیـــــــــر             مو جون یه تهــــــژ از نفس

بجــون تو منــــــــــت قبول              تا که مـــــو جــون در  نفس

 

خو مولایرد نڤشتم از دلِ  ر یش                 قلمتیرک مو گفتار یت پس و پیش

عجب دنیا عجب لپ تخم  گژدم                  هزارون نیش ته ڎین بردلک ریش

کنم فریاد خو مو لایرد ای مولا                  مودل رنگتی به باالله ڤید ازی پیش

به هر تاری سریمویت قسم خهم                 مودرڎی دل زیاد از موی سر بیش

وزم آشت ښبت میث پچ پڎید لوم                 څه وخت ملحهم ونوم بردلک ریش

 

شروع کنم به اخلاص                    وزن شعریت به مقیاس

مودل ارودچنون مست                   قلـــــم کاغـذ  ته رقاص

دلت قلــم یت بر رقص                   شعــــمت پروانه قیاص

قلـــــــم نقشت در کاغذ                   مو دل ارود به اخلاص

لُودِه قــــــــسم به نومت                   آتش از روی اخــلاص

 

یاڎ تو کنم بغیر فرض                    قرضدار جناو ڎهم تو قرض

دس لپ کنم وز تو یاڎ                     والله بی طولت بی عــــرض

هر قـــــدمت هر ویاو                      تو یاڎ وزونم خورد فــرض

دنیــا تیـــرت مو مولا                    ای صــــا حـــــبی کل ارض

ڤیهم مـــدوم در پنایت                    آتش نڤشت قطــــــعه عرض 

بغـِــــــــیر نه چودم غلط               نڤشــــتم مـــــــــــــــولا ره خط

مو دل ارود غـــــم قــتیر                مو یوښک نه چِکّت همچو شط

جهون تیرم نه وینت رحم               دل نه  ڤودت ژیر فـــــــقــــــط

آتش مــــــــــدوم و لونگه               مو دل جوشـــــــون در وســـط

څوندث کـــــــــنم درد دل                مو خـهط بغیـــــــر بی نقــــــط

موعرضت داڎ موزیڤتیر                  چهی نڤــــــــشچ دِسگه خــــــط

 

نڤشتوم وز تو نوم حافظ                  بلی حاضر امام حافــــــظ

یقینند ڤـــد تو دین بر حق                جهــون تیرت امام حـافظ

تویت وردی زبونی مـــو                درود لومت پیام حا فـــظ

نغوږ ذکـــری قــلـم از دل               کنم شـــــــرع کلام حافظ

به تکرارلوم تونوم برحق                تو نومرد صد سلام حافظ

مودوم یاڎم توونوم دسگه                غلومم تورد غلوم حاقـــظ

نڤشت آتش تو خارت زار                سلومــــــت احترام حافظ

شپے او ورځے خوب  می نشته  په سترگو         تر سیخـــــو کــــبـاب یم ستا د عشق په لمــبو

گوره  گوره ستاله غــــمه څه حال مے دے          د ستر گو مے اوریږے  د اوښکـے سیلابــو

غـــو ږ زما   د ز ړه غــږ او فـــــریا دو ته           ز یم ستا مه  سوځوه مے  په سودا او غــمو

ز دا نــــــــه وایم  دا مے د ز ړه آواز دے          اے زمــــا سپیڅلی عشقه قسم ستا په سترگــو

تول عـــمرمے په درد او غـــم شو  تر سر         د خوشبختے ور خصلاص نه شو مے عمرو

مه ز وره می تـــــر څــــو مـــے سو ځـے        وفاوکړه جفا پریږ ده خوشےمے کړه  درنځو

مه  سوځــــوه خپله  میږے د آتش به لمــبو         خــــوښت دوا ونه اے کافـــر څه مرم بے تو

برای مطالعه بیشتر اشعار، لطفا بالای لینک ذیل فشار بدهید.

اشعارزیبای دیګر داکتر قربان خان آتش

 Dr. Quraban Khan which his nickname is “Atash” in his poems and he is from Shedwoj

Since Dr. Qurban Khan has many of poems about every aspect of living being and natures as well as politician. Although I have taken many poems from him but unfortunately still I am not able to share them with all the visitors of Shughnan.com. Meantime I am waiting to have his complete biography and send you along with other poems which he was prisoner in Russia during the Soviet Union and noted down from his bitter experience.

Typed by: Amir Mohammad